ĐỌC THƠ NHƯ HIÊN KHI TÂM ĐỘNG, Ý LOẠN.

Như Hiên Nguyễn Ngọc Hiền ( năm nay đã ngoài 80 tuổi) là cháu của Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh, vừa là nhà văn, nhà thơ, vừa là nhà nghiên cứu,... Cô đã xuất bản nhiều tập thơ như Hoa thời gian ( 1972 ), Hoa thanh khiết ( 2003 ) Hương đồng nội (2007),..Nàng Châu Long ( dã sử tiểu thuyết-1991), Lễ thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh với công cuộc khai sáng miền Nam nước Việt cuối thế kỷ 17,...v.v...

Tôi gặp cô tình cờ trong một cuộc họp của chi hội khoa học lịch sử Trịnh Hoài Đức, cô mời tôi đến nhà tặng những món quà xinh xắn và hai tập thơ Hoa thanh khiết ( 2003 ) Hương đồng nội (2007).Nhận quà mà lòng buồn rười rượi vì mình chưa làm được gì cho văn học , chỉ lo cơm áo gạo tiền, buồn vì những ước mơ thời trẻ rơi rụng đâu mất rồi trên con đường đời chán ngấy này...

Viết bài này để cảm ơn cô đã gợi về những ước mơ.

Đã bao lâu rồi không dám đọc lại thơ vì sợ mình sẽ chùng lòng, mơ màng bỏ quên thực tế : sự nghiệp, con cái, nhà cửa,...Chỉ sợ mình nhập vào thi ca làm thế nào lên lớp giảng cho sinh viên viết báo, về nghiên cứu khoa học, đang lúc tâm hồn lâng lâng, bay bổng...

Thi ca là hoá thân của tôn giáo; đó không phải là loại tôn giáo với những giáo điều cứng nhắc, kỷ cương,... nhưng nó bắt buộc nhà thơ phải tôn thờ, phải dấn thân , đôi lúc phải mê muội vào một ...nàng thơ nào đó; không ai có thể dùng trí để giải thích tại sao vị linh mục kia, nhà sư nọ hy sinh thân mình để phụng sự Chúa hay Phật. Thi ca cũng thế. Chỉ có thể cảm nhận bằng TÂM.

Thử hỏi làm thế nào dùng trí để hiểu bài thơ

“TƯƠNG TIẾN TỬU” của Lý Bạch
Quân bất kiến Hoàng hà chi thủy thiên thượng lai(1),
Bôn lưu đao hải bất phục hồi ?
Hựu bất kiến, cao đường minh kính bì bạch phát
Triêu như thanh ti, mộ như tuyết ?
Nhân sinh đắc ý tu tận hoan
Mạc sử kim tôn không đối nguyệt !
Thiên sinh ngã tài tất hửu dụng,
Thiên kim tán tận hoàn phục lai.
Phanh dương tễ ngưu thã vi lạc
Hội tu nhất ẫm tam bach bôi!
Sầm phu tử, Đan khâu sinh(2)!
Tiến tửu quân mạc đình!
Dữ quân ca nhất khúc
Thĩnh quân vĩ ngã trắc nhĩ thinh :
"Chung cổ soạn ngọc bất túc quý
Đản nguyện trường túy bất nguyện tình
Cổ lai thánh hiền giai tịch mịch
Duy hữu ẩm giả lai kỳ danh!
Trần Vương(3) tích thì yến Bình Lạc(4)
Đấu tửu thập thiên tử hoan hước"
Chủ nhân hà sự ngôn thiểu tiền?
Kính tu cô tửu đối quân chước!
Ngũ hoa mã, thiên kim cừu(4)
Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu
Dữ nnhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu!
(1) Hoàng hà - sông lớn ở Trung Hoa.
(2) Sầm phu tử, Đan khâu sinh - Sầm Than và Nguyên đan Khâu bạn của Lý thái Bạch.
(3) Trần Vương - Tước cuả Ngụy Vương ban cho Tào Thực.
(4) Bình Lạc - tên Tửu quán đời Ngụy.
(5) Cừu - Áo bằng lông cừu để mặc khi trời lạnh.
HÃY MỜI RƯỢU.

Bạn thấy chăng nước Hoàng Hà nọ
Ra biễn khơi nào thấy trở về ?
Gương nhà sầu mái tóc kia
Tơ xanh tuyết trắng chỉ xê sáng chiều.
Nên tận hưởng bao điều thoả ý
Chén vàng sao có chỉ trăng suông?
Tài ta trời hẳn có dùng
Hết rồi lại có, ngàn vàng tiếc chi!
Trâu dê đó, vui thì cứ mổ
Nâng ly rồi phải đủ ba trăm!
Bạn vàng này gã
Sâm, Đan Chén mời chớ để trên bàn mãi kia!
Để tớ hát bài ca tặng bạn
Xin nghinh tai uống cạn lời thi :"Trống chuông vàng ngọc sá gì
Cứ say say mãi tĩnh chi giưa đòi!
Bậc thánh hiền mấy người nhắc nhở
Họ lưu linh muôn thuở còn danh!
Quân bình xưa có lão
Trần Thết muôn vò rượu một lần vui chơi !"
Bạn lo chi tiền mời chẳng thấm
Mua rượu về đối ẩm cùng ta!
Áo cừu cùng với ngựa hoa
Sai con đổi quách lấy vò rượu tăm
Cho tiêu sầu đọng ngàn năm !
dịch Nguyễn Vô Cùng. (06/01/2006).

Đọc thơ Như Hiên, khi còn phải suy tính phải bị kềm trong “ 8 giờ vàng ngọc ”, phải đi đứng đàng hoàng, ngay ngắn, ăn cho đúng giờ, vừa phải ( không được ăn quá nhiều, vội vã, theo cái thích của mính là lê la ngoài lế đương`, là cười đùa thoải mái,...), mặc phải lịch sự, đứng đắn ( trời ơi ! Tôi chỉ thích mặc áo 4 túi, đi giày adidas,...)

Thế thì tâm động, ý loạn. Làm thế nào ý không loạn khi không thể vứt bỏ mọi thứ để viết văn làm thơ ( trong khi con gái đang chuẩn bị thị đại học, một kỳ thi kinh khủng nhất, tốn thời gian, tiền bạc nhất trong đời học trò,...)

Nhưng, cô Như Hiên đã hoá giải những chuyện đời thường đó thành thơ

lót rương một chút cho con

lấy may con nhé : “ vuông tròn tình yêu ”

tiếc rằng mẹ chẳng có nhiều

cho con sắm đủ mọi điều ước mơ

( Hương đồng nội, Lót rương, trg 168, )

mượn thơ lấp lửng chọc cười

thơ chua xỏ ngọt, chia bùi, lật gian

lại nhờ thơ vịnh hợp tan

cả bao nhiêu nỗi lo toan gánh đời

( Hoa thanh khiết, tiếp lời hỏi thơ, trang 117 )

cửa gỗ ai khép kín

vẫn vòng khoá lung lay

mái đọng màu sẫm sịt

nghe kim châm mặt mày

kìa lối mẹ đi chợ

em nhảy quanh cột này..

rồi theo ra bờ sông

nhìn chị giặt quần áo

nhìn trời em múa may

( hoa thanh khiết, mái đọng màu thương, trg 37 )

Đọc 2 tập thơ của cô Như Hiên, cảm thấy tâm mình động, ý mình loạn là mình còn dỡ, còn thấp. Cô cũng sống trong đời thường, cũng có những phiền muộn về đời thường con cháu, nhưng vẫn có thể viết văn, làm thơ...Nói theo danh từ chưởng của kim dung là nội công mình còn yếu, vì nội công còn yếu nên tôi để tâm động, ý loạn theo đời thường.

Hãy để cái động của cuộc đời ngoài da...chỉ mong cố gắng “ tu luyện” để “ nội công thâm hậu ” hơn, được noi gương cô Như Hiên bình tâm, hoà ý mà sống.