GÓC NHÌN

Lên lớp dạy cho Sinh Viên về các thể ký báo chí , cách viết phóng sự, tin ngắn, phỏng vấn,… đề cập đến góc nhìn của một nhà báo. Bạn đang đứng ở góc độ nào để nhìn vào sự kiện kia mà viết….bạn đang viết cho tờ Tuổi Trẻ hay tờ Thanh Niên, hay tờ Phụ Nữ, báo Đảng hay báo Công An, Pháp Luật ,… vâng, phải biết đứng vào góc nhìn nào mà viết cho phù hợp, kể cả việc tự mình phải có một góc nhìn nào đó để gây ấn tượng với người đọc .

Chợt nhớ đến chuyện 5 người mù xem voi . Không thể có chân lý toàn cảnh cho một người chỉ biết sờ tai, sờ vòi, sờ chân,…may mà câu chuyện không cho thêm người mù thứ sáu sờ vào… chỗ ấy.

Thế thì ta thử đứng vào góc nhìn của Nguyễn VIệt Tiến xem, trời , ông ta vô tội đấy chứ, ông có làm gì đâu ? thử hỏi nếu ông này, bà nọ ngồi vào ghế của ông ấy thì … còn ghê hơn nữa đấy…

Nếu tôi đứng về phía người nông dân , bán mặt cho đất, bán lưng cho trời, thì tôi sẽ thấy cuộc sống bất công, người khác ăn trắng mặt trơn, lên xe xuống ngựa,… sao mà sướng thế, và họ ngồi định giá cho lúa gạo, sản phẩm cúa nông dân … Nhưng nếu tôi đứng vào địa vị của những người ăn trắng mặc trơn kia thì tôi sẽ nói tôi cũng có lao động trí óc đấy chứ, chất xám của tôi cần thiết cho sự tiến bộ của loài người … còn những người nông dân tạo ra lương thực cũng cần thiết đó, nhưng là những nhu cầu bậc thấp, tôi tạo ra nhu cầu bậc cao… tôi có văn hóa hơn…đứng về góc độ văn hóa, với ý nghĩa văn hóa là làm cho đẹp, thì … chất xám của tôi cần thiết cho nền văn minh nhân loại hơn…

Dạo này phim ảnh thường diễn lại những vở kịch về cuộc đời của những nhân vật phản biện trong lịch sử. Người ta coi phim Tần Thủy Hoàng , thông cảm với Lã Bất Vi, hiểu thấu tại sao Tần Thủy Hoàng tàn ác…

Đã có lần tôi hỏi một người rao giảng về việc dùng rau sạch, trái sạch ,… ( sạch ở đây có nghĩa là không dùng phân bón hóa học,… ) :

• anh định makerting trong giới nào ?
• trung lưu .
• nếu tôi là tầng lớp trung lưu tôi sẽ hỏi anh: tôi chỉ ăn rau sạch, uống nước sạch, thịt sạch, … nhưng không khí bụi bậm thì sao ? Ở Singapore mọi thứ đều sạch, nhưng người ta vẫn chết … ở các nước Châu Âu, bệnh hoạn cũng nhiều, toàn bệnh ung thư, nan y, khó trị,…ở các nước chưa phát triền, đang phát triển này, anh kêu gọi mọi người ăn rau sạch ,… được trồng bởi những người nông dân không sạch sẽ lắm, … vì những người sạch sẽ trí thức họ không đi trồng rau,…và giá rau sạch đắc gấp ba lần rau thường,… thử hỏi có … hợp thời không ?

Tội nghiệp, người bạn của tôi tịch ngòi, không nói nữa… tôi biết anh ta giận tôi … không chịu ủng hộ chương trình của anh ta, mà còn chống đối, …. Như thế chẳng thể là bạn bè gì cả , nhưng anh ấy cũng biết tôi thực tế,… tôi đang đứng dưới một góc nhìn khác anh ấy … Anh ấy đang ăn trên ngồi tróc, ở nhà có vợ phục vụ, ảo tưởng về việc … rau sạch ( thật ra vấn đề này đã có người khác làm rồi, nhưng không thành công lắm, …) ; cũng có thể do ai cố vấn cho anh ấy, anh cũng không biết cần phải làm gì nên …. 

Mỗi người có một góc nhìn , tùy theo vị trí của mình nhìn xã hội theo cách riêng… có người khuyên tôi đừng phê phán ai, như thế là không biết sống,…cách nhìn của tôi không giống như cách nhìn người khác ,… tôi có thể phát biểu ý kiến của tôi, nhưng đừng bảo mọi người phải ủng hộ… Đừng tự hào rằng tôi trung thực, vì điều đó không chắc gì là đúng, và những người mà tôi cho là không trung thực,… chính bản thân họ họ cho điều họ đang làm là …. đúng : Trời, tại sao tiền trong tay không dám xài, có mà ngu. Trời, quyền trong tay không đưa người này lên, không dìm người kia xuống, có là ngu. Thế lực trong tay không tạo bè kết cánh thì đợi đến chừng nào , chỉ có thằng dại mới làm như thế,…Góc nhìn của họ là vậy,…họ đúng không ? Đứng ở góc nhìn đó …

Thế thì đánh giá như thế nào là cái đúng và cái sai… là nhân cách…

Mặc dù người ta biết thế là sai đó, nhưng phản đối thì không. Phản đối là dại, chỉ thiệt vào tấm thân … là không biết sống.

Trong lịch sử thế giới đã có bao nhiêu Hitlet, PônPốt ,… họ cũng đã dự tính cứu cánh biện minh phương tiện, giết những người hạ đẳng, ngu dốt để chỉ tồn tại những người thông minh. Một thế giới toàn là những người siêu đẳng, thuần chủng, xinh đẹp ,…

Có một lần tôi tranh luận với GS Ngô Gia Hy về Y Đức về cái gọi là giải thoát. Giáo Sư cho rằng, không ai có quyền “ nhân tử ”, đó là quyền giết người khác dù người đó yêu cầu. Tôi kể cho giáo sư nghe một câu chuyện về một gia đình có con bị bệnh down, mất trí, liệt cả người. Người con gái viết trong nhật ký : từ khi có đứa em trai như thế, bà mẹ không bao giờ cười, nhà như một cái địa ngục, không ai tâm sự với ai, chỉ muốn mau thoát ra,… thế thì những đứa con dị dạng có cần thiết tồn tại không ? nó có ích gì trên đời, hay chỉ gây khổ nhục cho người thân, vì nó mà bao nhiêu người đã không còn vui sống,..Điều này có cần đến Y đức không ?

Người chị đã nhìn em trai mình dưới góc nhìn như thế, bà mẹ chỉ cần sự tồn tại cuả con mình là được, còn người em trai bệnh tật kia, nếu nó biết nghĩ, thì nó nhìn nó dưới góc độ nào nhỉ …

Đúng, sai, thiện ác, lẫn lộn, mù mờ…

Giáo sư cũng đề cập đến ca mổ cặp sinh đôi Việt – Đức. Ca mổ này ám ảnh giáo sư cuối đời. Thừa nhận sự tiến bộ của y khoa hiện đại, nhưng vấn đề không phải ở đó , Việt và Đức có hạnh phúc không mới là việc cần phải đặt ra…

Dưới góc nhìn này tôi thấy người này hạnh phúc. Dưới góc nhìn của người khác thì người kia cướp hạnh phúc của mình ???

Và cuộc sống cứ thế mà trôi đi, trôi đi ,…với bao nhiêu góc nhìn khác nhau, để tạo nên một xã hội không hoàn thiện như thế này ….